Badanie nasienia (seminogram) - jak się przygotować i na czym polega badanie nasienia?
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie parametry są badane w ramach badania nasienia (seminogramu)?
- Na czym polega badanie nasienia i jak pobrać próbkę?
- Badanie nasienia (seminogram) - normy wg. WHO
- Co oznacza nieprawidłowy wynik seminogramu i jakie mogą być przyczyny?
- Badanie nasienia - czy można wykonać na NFZ, gdzie wykonać w Warszawie?
Sprawdź też:
- Leczenie niepłodności - jakie są podstawowe metody?
- Badania genetyczne a niepłodność
- Niskie libido u mężczyzn - przyczyny, badania, jak podnieść?
- Niepłodność I Określenie przyczyny niepłodności - Badania w ofercie
Data publikacji: 2023-10-02
Według najnowszych badań nawet ok. 20% par w Polsce boryka się z trudnościami z poczęciem dziecka trwającymi dłużej niż rok (jedno z kryteriów niepłodności). Kiedy można mówić o niepłodności? Według WHO niepłodność to niemożność uzyskania ciąży przez okres roku, mimo systematycznych stosunków płciowych (2. do 4. stosunków w ciągu tygodnia), bez stosowania antykoncepcji.
Szacuje się, że czynnik męski odpowiada za ok. 40-60 % wszystkich przypadków niepłodności. Przez wiele lat problem niepłodności postrzegany był jednostronnie, a diagnostyka niepłodności skupiała się głównie na kobietach.
Obecnie na rynku dostępna jest szeroka gama testów niepłodności, a jednym z nich są testy do sprawdzania ruchliwości plemników, które często stają się jednym z pierwszych, łatwo dostępnych testów diagnostycznych. Warto zaznaczyć również, że ocena ruchliwości plemników, czyli ich ruchu progresywnego, to jeden z najlepszych pojedynczych wyznaczników męskiego potencjału rozrodczego.
Szacuje się, że czynnik męski odpowiada za ok. 40-60 % wszystkich przypadków niepłodności. Przez wiele lat problem niepłodności postrzegany był jednostronnie, a diagnostyka niepłodności skupiała się głównie na kobietach.
Obecnie na rynku dostępna jest szeroka gama testów niepłodności, a jednym z nich są testy do sprawdzania ruchliwości plemników, które często stają się jednym z pierwszych, łatwo dostępnych testów diagnostycznych. Warto zaznaczyć również, że ocena ruchliwości plemników, czyli ich ruchu progresywnego, to jeden z najlepszych pojedynczych wyznaczników męskiego potencjału rozrodczego.
Badanie nasienia (seminogram) - co obejmuje?
Badanie nasienia polega na ocenie liczby, aktywności i jakości plemników w nasieniu. Podczas badania dokonuje się ogólnej analizy parametrów nasienia, takich jak lepkość i objętość ejakulatu, pH, czas upłynnienia, wygląd nasienia, ogólną liczbę plemników w nasieniu oraz liczbę plemników w 1 ml ejakulatu, sprawdzany jest również odsetek żywych, poruszających się plemników oraz ewentualną aglutynację, czyli zgrupowanie plemników, a jeśli występuje to również jej stopień zaawansowania.
Na czym polega badanie nasienia u mężczyzn?
Próbka do laboratoryjnego badania nasienia jest pobierana przez mężczyznę poprzez masturbację. W ramach przygotowania do badania zaleca się by próbka nasienia została pobrana po minimum 3 a maksymalnie po 7 dniach abstynencji seksualnej.
Uwaga! Ważne jest by w pobranej próbce znalazły się wszystkie frakcje ejakulatu, więc jeżeli dojdzie do utraty części próbki, fakt ten należy zgłosić personelowi medycznemu.
Uwaga! Ważne jest by w pobranej próbce znalazły się wszystkie frakcje ejakulatu, więc jeżeli dojdzie do utraty części próbki, fakt ten należy zgłosić personelowi medycznemu.
Badanie nasienia - jak pobrać?
Próbkę nasienia należy pobrać do czystego, nietoksycznego dla plemników pojemnika o szerokim otworze. Pojemnik z pobraną spermą należy przechowywać w temperaturze 20-37 st. i dostarczyć do laboratorium maksymalnie do godziny od pobrania. Odpowiednie przechowywanie i dostarczenie próbki pozwoli zapobiec zmianom jakości pobranego nasienia na skutek odwodnienia czy zmian temperatury. Powyższe wytyczne zostały sformułowane przez WHO w 2010 roku i są wciąż aktualne.
Przeciwwskazaniem do wykonania badania jest wysoka gorączka występująca w dni poprzedzające badanie oraz antybiotykoterapia (zaleca się odczekanie 2 tygodni od zakończenia leczenia).
Ocena nasienia jest wykonywana metodą komputerową (CASA) bądź manualną przez diagnostów specjalnie do tego przeszkolonych.
Przeciwwskazaniem do wykonania badania jest wysoka gorączka występująca w dni poprzedzające badanie oraz antybiotykoterapia (zaleca się odczekanie 2 tygodni od zakończenia leczenia).
Ocena nasienia jest wykonywana metodą komputerową (CASA) bądź manualną przez diagnostów specjalnie do tego przeszkolonych.
Badanie nasienia (seminogram) normy
- liczebność plemników ≥15 mln/ml bądź ≥39 mln/ejakulat;
- żywotność plemników ≥58% żywych plemników;
- ruchliwość plemników ≥32% plemników z ruchem postępowym;
- morfologia plemników ≥4% plemników z prawidłową budową;
- pH ≥ 7,2;
- objętość ejakulatu ≥ 1,5 ml.
Nieprawidłowy wynik badania nasienia - co oznacza?
Jeśli wynik badania spermy wykaże nieprawidłowe parametry nasienia, badanie należy powtórzyć po upływie około miesiąca od poprzedniego badania. Potwierdzenie nieprawidłowości w drugim badaniu nasienia wymaga pogłębionej diagnostyki.
Nieprawidłowy wynik badania nasienia nie oznacza niepłodności, wskazuje jednak na niższe szanse poczęcia potomstwa.
Nieprawidłowy wynik badania nasienia nie oznacza niepłodności, wskazuje jednak na niższe szanse poczęcia potomstwa.
Nieprawidłowy wynik badania nasienia - jakie mogą być przyczyny?
- przyczyny przedjądrowe (m.in. zaburzenia wydzielania hormonów steroidowych, gonadotropin przysadkowych, hormonów tarczycowych);
- przyczyny jądrowe (nabyte bądź wrodzone nieprawidłowości budowy jądra, zapalenie jąder, urazy mechaniczne, skręt powrózka nasiennego);
- przyczyny pozajądrowe (np. niedrożność nasieniowodów, niedorozwój najądrzy, zapalenie stercza bądź pęcherzyków nasiennych, urazy mechaniczne);
- przy znacznie obniżonych parametrach nasienia (poniżej 5 mln/ml), gdy występują zaburzenia seksualne lub podejrzewa się choroby endokrynologiczne, standardowo wykonuje się badania stężeń gonadotropin (LH, FSH), estradiolu, testosteronu, prolaktyny;
- przy objętości ejakulatu poniżej 1 ml wykonuje się badania pod kątem hipogonadyzmu, niedrożności nasieniowodów, ejakulacje wsteczną czy obustronny brak nasieniowodów;
- jeśli w badaniu nasienia stwierdza się aglutynację wykonuje się badanie autoprzeciwciał w nasieniu, choć jest to wyjątkowo rzadką przyczyną męskiej niepłodności;
- w przypadku stwierdzenia azoospermii (czyli całkowitego braku plemników w nasieniu) lub przy liczebności plemników nie przekraczającej 5mln/ml zalecane jest badanie kariotypu i badanie pod kątem mikrodelecji w regionie AZF.
Kilka słów o męskiej płodności
Na przestrzeni ostatnich trzech dekad zaobserwowano niepokojące zmiany, skutkujące spadkiem płodności oraz pogorszeniem nasienia w męskiej populacji. W miejscu tym warto wspomnieć o obniżeniu przez WHO norm wartości koncentracji nasienia o 75% z 60 mln/ml ejakulatu (w latach 80.) do 15 mln/ml (w 2010 roku).
Jako główne przyczyny męskiej niepłodności wskazuje się zmiany stylu życia i czynniki środowiskowe. Mimo tych zmian raport “Płodny Polak” z 2015 roku wskazał, że ponad 90% mężczyzn w wieku prokreacyjnym nie wykonało nigdy badania nasienia.
Do czynników środowiskowych, które zwiększają ryzyko męskiej płodności zalicza się palenie tytoniu, narażenie na promieniowanie bądź ekspozycja na metale ciężkie, stosowanie sterydów anabolicznych lub narkotyków, przebywanie w pomieszczeniach o wysokiej temperaturze i przegrzewanie oraz nadużywanie alkoholu.
Jako główne przyczyny męskiej niepłodności wskazuje się zmiany stylu życia i czynniki środowiskowe. Mimo tych zmian raport “Płodny Polak” z 2015 roku wskazał, że ponad 90% mężczyzn w wieku prokreacyjnym nie wykonało nigdy badania nasienia.
Do czynników środowiskowych, które zwiększają ryzyko męskiej płodności zalicza się palenie tytoniu, narażenie na promieniowanie bądź ekspozycja na metale ciężkie, stosowanie sterydów anabolicznych lub narkotyków, przebywanie w pomieszczeniach o wysokiej temperaturze i przegrzewanie oraz nadużywanie alkoholu.
Czy badanie nasienia można wykonać na NFZ?
W lipcu 2023 roku ogłoszono projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia, w ramach którego badanie nasienia (seminogram) ma zostać włączone do świadczeń gwarantowanych w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Dotychczas badania te nie były dostępne dla pacjentów, choć są one badaniem pierwszego rzutu w diagnostyce męskiej niepłodności.
Badanie nasienia (seminogram) w Warszawie
W ofercie naszego sklepu znajdą Państwo badanie nasienia (seminogram) w cenie 169 zł, które można wykonać w Warszawie, przy ul. Zamkowej 2/U1 w Medycznym Laboratorium Diagnostycznym Helisa.
Jak wykonać badanie w Warszawie?
Badanie należy zamówić i opłacić za pośrednictwem naszej strony internetowej. Na badanie obowiązuje telefoniczna rezerwacja terminu. Pobrany materiał należy dostarczyć do laboratorium w Warszawie, pamiętając o odpowiedniej temperaturze przechowywania i maksymalnym czasie dostarczenia próbki wynoszącym godzinę od pobrania. Wynik badania jest udostępniany za pośrednictwem strony internetowej laboratorium.
Bibliografia:
- Byrska M., Stańczak A. (2017). Badanie nasienia w diagnostyce męskiej niepłodności. Znaczenie, metoda oznaczenia i wiarygodność domowych testów płodności dla mężczyzn. Lek w Polsce. Vol. 27, Nr 10, s. 24-30.
- https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/zlecenia_mz/2022/154/RPT/2023%2003%2022%20WS.420.12.2022%20raport%20seminogram%20test%20MAR_zabez_REOPTR.pdf
Koperwas M., Głowacka M. (2017). Problem niepłodności wśród kobiet i mężczyzn - epidemiologia, czynniki ryzyka i świadomość społeczna. Aspekty Zdrowia i Choroby. Vol. 2, Nr 3, s. 31-49. - Łukaszuk K. i in. (2018). Diagnostyka i leczenie niepłodności - rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRie) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGP). Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii.
- Jędrzejczak P. i in. (2012). Zewnętrzna ocena jakości badania seminologicznego w Polsce. Ginekol. Pol. Vol. 83, s. 835-840.
- Jurewicz J. i in. (2010). Wpływ stresu zawodowego na jakość nasienia. Medycyna Pracy. Vol. 61, Nr 6, s. 607-613.
Aktualizacja: 2023-10-02
