Meningokoki — co to takiego? Objawy, leczenie, rola szczepień, rokowania

5.0

Ocena użytkowników: 10 ocen

Z artykułu dowiesz się:

Czym są meningokoki i co zrobić podczas pojawienia się pierwszych objawów.
Czy szczepienia na meningokoki są skuteczną metodą uchronienia dziecka przed ciężką chorobą?
Jak wyglądają objawy i leczenie?
Meningokoki - jakie są rokowania?

Sprawdź też

Różyczka - objawy, powikłania, szczepienie

Data publikacji: 2024-02-14

Meningokoki — co to jest?

Inwazyjne zakażenia meningokokowe, wywołane przez Neisseńa meningitidis - są to chorobotwórcze bakterie gram ujemne. Należą do głównych przyczyn bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i sepsy na świecie. Spośród 13, wyodrębnionych na podstawie reaktywności immunologicznej i struktury otoczki polisacharydowej, serogrup (A, B, C, E-29, H, I, K, L, W-135, X, Y, Z, Z ’), większość zakażeń wywołanych jest przez 6 z nich - A, B, C, W-135, X i Y. Rozpowszechnienie serogrup zależy od rejonu geograficznego świata i zmienia się w czasie. Roczna liczba zachorowań na chorobę meningokokową na świecie szacowana jest na co najmniej 1,2 miliona, z czego 135 000 chorych umiera. Zakażenia mogą występować sporadycznie, hipersporadycznie i epidemicznie.

Meningokoki — jak dochodzi do zakażenia?

Meningokoki przenoszone są głównie drogą kropelkową, oraz przez bezpośredni kontakt z wydzieliną górnych dróg oddechowych nosiciela lub osoby chorej. Warto podkreślić, że chorzy przestają być zakaźni po 24 godz. od rozpoczęcia skutecznej antybiotykoterapii. Zakażenie meningokokami zaczyna się od kolonizacji jamy nosowo-gardłowej, a za czynniki sprzyjające uznaje się np. ekspozycję na dym tytoniowy oraz bliski charakter kontaktu. Zapewne to z tych powodów w populacji nastolatków i młodych dorosłych jest najwięcej nosicieli.

Okres wylęgania — Okres wylęgania zakażeń meningokokowych wynosi od 2 do 10 dni.

Choroba meningokokowa — objawy

gorączka;
ból gardła;
ból głowy;
wymioty;
bóle kończyn dolnych;
blada skóra;
zimne dłonie i stopy;
mniejsza aktywność dziecka;
krwotoczna wysypka na skórze;
dziecko jest ospałe mało zainteresowane otoczeniem;
mogą również rozwinąć się jakościowe i/lub ilościowe zaburzenia świadomości oraz drgawki;

Im młodsze dziecko, tym objawy postępują w sposób bardziej dynamiczny. U osób dorosłych,oraz nastolatków przebieg choroby może być o wiele wolniejszy. W każdym przypadku czas ma kluczowe znaczenie. Szybko postawiona diagnoza może mieć kluczowe znaczenie do wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Dane wskazują, że u niemowląt średni czas, jaki upływa od początku objawów do przyjęcia do szpitala, wynosi 13 godz., u nastolatków – 22 godz., a tylko 50% dzieci z IChM jest kierowane do szpitala po wcześniejszej ocenie przez lekarza

Jak możemy się uchronić przed zachorowaniem na meningokoki?

Najlepszym sposobem ochrony przed meningokokami jest szczepienie ochronne. Szczepionka na meningokoki należy do szczepionek „nieżywych”, co oznacza, że zawierają fragment otoczki budującej komórkę bakterii lub kombinację różnych białek meningokokowych.
W polskim programie szczepień ochronnych (PSO) obowiązującym w 2023 r. szczepienia przeciwko meningokokom należą do puli szczepień zalecanych, czyli ich koszt pokrywa pacjent/rodzic pacjenta. Rekomenduje się je:

niemowlętom od ukończenia 6. lub 8. tygodnia życia (w zależności od rodzaju szczepionki);
dzieciom i dorosłym narażonym na ryzyko zachorowania z bliskim kontaktem z chorym lub materiałem zakaźnym (personel medyczny, pracownicy laboratorium), przebywającym w
skupiskach ludzkich (przedszkolach, żłobkach, domach studenckich, internatach, koszarach);
osobom z zachowaniem sprzyjającym zakażeniu (intymne kontakty z nosicielem lub osobą chorą, np. głęboki pocałunek);
osobom podróżującym;
dzieciom i dorosłym z wrodzonymi niedoborami odporności z anatomiczną lub czynnościową asplenią, zakażonym ludzkim wirusem niedoboru odporności — wirus HIV),
z nowotworem złośliwym, chorobą reumatyczną, przewlekłą chorobą nerek i wątroby, leczonym ekulizumabem z powodu napadowej nocnej hemoglobinurii lub atypowego zespołu hemolityczno-mocznicowego;
przed przeszczepieniem i po przeszczepieniu szpiku oraz osobom leczonym immunosupresyjnie;
dzieciom od ukończenia 2. miesiąca życia z grup ryzyka zaburzeń odporności oraz szczególnie narażonym na zachorowanie;
nastolatkom i dorosłym (w szczególności > 65. roku życia.

Jeżeli Twoje dziecko miało bliski kontakt z osobą, która zachorowała na inwazyjną chorobę meningokokową, zgłoś to jak najszybciej lekarzowi! W takiej sytuacji może być wskazane profilaktyczne podanie antybiotyku skutecznie eliminującego nosicielstwo, w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania.

Meningokoki — rokowania

Inwazyjna choroba meningokokowa stanowi bardzo groźną postać zakażenia, która może doprowadzić do niepełnosprawności, a nawet zgonu. Rokowanie dla chorych z inwazyjną chorobą meningokokową jest niepomyślne. Przy braku wczesnego rozpoznania, wczesnej antybiotykoterapii oraz intensywnej opieki medycznej śmiertelność wynosi około 70%. Choroba powoduje również trwałe powikłania w postaci:

zaburzeń neurologicznych;
padaczki;
zaburzeń pamięci;
upośledzenia słuchu;
uszkodzenia kości;
uszkodzenia stawów;
uszkodzenia nerek;
utrata palców w wyniku zmian martwiczych.

Czy szczepienie jest skuteczne?

Szczepionki przeciwko meningokokom skutecznie stymulują układ odpornościowy,
po zakończeniu całego cyklu szczepienia niemal u wszystkich dzieci pojawiają się ochronne przeciwciała w zabezpieczającym stężeniu.

Bibliografia:
1. Małecka I. (2023) Inwazyjna choroba meningokokowa wywołana przez meningokoki grupy B u dzieci, czyli o tym, że lepiej zapobiegać, niż leczyć.
Standardy Medyczne/Pediatria Vol. 20.
2. Rorat M., Siemion K., Janocha-Litwin J. (2019) Inwazyjna choroba meningokokowa — epidemiologia, przebieg kliniczny i profilaktyka. Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla. Vol.2, s. 115-137

Aktualizacja: 2024-02-15