Bielactwo — co to jest? Przyczyny powstawania, badania, leczenie

Bielactwo — co to jest?

Bielactwo (vitiligo) jest zaburzeniem pigmentacji skóry, wynikającym z obumierania melanocytów i charakteryzującym się występowaniem dobrze odgraniczonych plam odbarwieniowych. Ta przewlekła i idiopatyczna dermatoza dotyka około 0,5-2% populacji na całym świecie, występując z taką samą częstością u kobiet i u mężczyzn. U ponad 50% przypadków rozpoczyna się między 10. a 30. rokiem życia ze średnią przypadającą na 20. r.ż. Szacuje się, że bielactwo występujące poniżej 10. r.ż. dotyka około 25% przypadków i obserwowane jest głównie między 4. a 8. rokiem życia (w 30% występuje rodzinnie).
Choroba często dotyka odsłoniętych części ciała, takich jak ręce czy twarz. Bielactwo nie jest chorobą zagrażającą życiu, lecz powoduje defekty kosmetyczne, co może nieść za sobą konsekwencje psychologiczne dla chorych.
U osób o ciemnej karnacji kontrast pomiędzy skórą zdrową a zmienioną chorobowo jest jeszcze bardziej widoczny, w związku z czym w tej grupie pacjentów szczególnie często stwierdzane są zaburzenia samooceny, stres oraz niskie poczucie własnej wartości. Według dostępnych danych depresja dotyka około 55% pacjentów z bielactwem.

Bielactwo — rodzaje:

• Bielactwo nabyte (uogólnione i częściowe)
  Główną różnicą między bielactwem nabytym a wrodzonym jest to, że przy chorobie nabytej pierwsze objawy pojawiają się na pewnym etapie życia, np. w wieku dorosłym.
  Bielactwo nabyte ma złożony mechanizm powstania, na który składają się czynniki genetyczne, środowiskowe czy związane ze stresem oksydacyjnym (stan zakłóconej równowagi między produktami ubocznymi przemian metabolicznych, czyli wolnymi rodnikami, a przeciwutleniaczami). U osób z bielactwem nabytym stwierdza się nieprawidłową odpowiedź immunologiczną. Wśród czynników środowiskowych wymienia się m.in. stres, ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe, urazy czy tarcie mechaniczne skóry. Bielactwo nabyte to choroba o charakterze wielogenowym. Co więcej, jej występowanie wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju innych chorób autoimmunologicznych (np. choroby Addisona, anemii złośliwej)

• Bielactwo wrodzone (uogólnione i częściowe).
  Główną przyczyną pojawienia się bielactwa wrodzonego są czynniki genetyczne. Aby u dziecka wystąpiły objawy bielactwa wrodzonego uogólnionego, musi ono odziedziczyć zarówno od matki, jak i od ojca po jednym genie odpowiedzialnym za powstanie defektu. Dziecko z takim defektem od urodzenia ma jasną, skórę (jest to spowodowane prześwitywaniem naczyń krwionośnych przez cienką, bardzo jasną skórę). Początkowo na ciele noworodka widoczne są małe, odbarwione plamy. Z biegiem czasu plamy bielacze powiększają się i zaczynają łączyć się ze sobą, zajmując obszar całego ciała.

Bielactwo — jakie są objawy?

• dłonie, stopy, ramiona i twarz;
• wewnątrz jamy ustnej lub innych błon śluzowych;
• w nozdrzach;
• na oczach (tęczówki oka stają się różowe, czerwone lub jasnoniebieskie);
• na genitaliach;
• w obrębie ucha.
• w przebiegu bielactwa obserwuje się plamy odbarwieniowe, dobrze odgraniczone od skóry zdrowej. Plamy te mają wielkość od kilku milimetrów do kilku centymetrów, są barwy białej lub mlecznej, o okrągłym lub owalnym kształcie.

Bielactwo — diagnostyka

• Wykonania biopsji skórnej;
• badanie za pomocą lampy Wooda;
• wywiad lekarski w kierunku ich występowania możliwych chorób współistniejących;
• morfologia krwi;
• poziom hormonów tarczycy;
• przeciwciała przeciwtarczycowe, przeciwjądrowe i inne).   

Diagnostyka różnicowa bielactwa powinna obejmować następujące jednostki chorobowe:

• grzybica skóry, łupież pstry, łupież biały;
• znamiona odbarwieniowe, depigmentacja skóry wywołana miejscowym stosowaniem glikokortykosteroidów;
• depigmentacja pozapalna;
• ziarniniak grzybiasty;
• kiła (bielactwo kiłowe obserwowane jako osutka w kile drugiego rzędu);
• zmiany polekowe;
• hipomelanoza Ito;
• stwardnienie guzowate;
• piebaldyzm;
• zmiany pourazowe (np. po oparzeniach, blizny);
• sklerodermia;
• choroba Addisona;
• trąd;

Pamiętać należy w różnicowaniu także o zespołach współwystępujących z bielactwem, takich jak:

• zespół Alezzandriniego (bielactwo twarzy, poliosis);
• głuchota;
• zaburzenia widzenia dotyczące jednego oka);
• zespół Waardenburga (bielactwo, niedosłuch, różnobarwne tęczówki, jasne pasmo włosów nad czołem);
• zespół Vogta-Koyanadiego-Harady (zespół naczyniówkowo-oponowy, charakteryzujący się łysieniem, szumami usznymi, zapaleniem naczyniówki, upośledzeniem słuchu, a w późnym okresie zapaleniem opon mózgowych).

Bielactwo — Leczenie

W leczeniu bielactwa nabytego stosuje się głównie:

• glikokortykosteroidy;
• inhibitory kalcyneuryny;
• często stosuje się także pochodne witaminy D3, które mają potencjał stymulujący melanocyty oraz wyciszający stan zapalny;
• fototerapia;
• laseroterapia;
• metody chirurgiczne — które, opierają się  m.in. na przeszczepach skóry;
• leczenie uzupełniające – kosmetyczne
• filtry słoneczne: pacjentom z rozpoznanym bielactwem zaleca się codzienne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych z filtrem co najmniej SPF 15;
• dermabrazja i mikrodermabrazja są nieinwazyjnymi metodami, które mogą być stosowane samodzielnie w przypadku niewielkich zmian na twarzy i ciele lub wspomagająco w przypadku terapii łączonych.
• psychoterapia — należy pamiętać o aspekcie psychospołecznym i jego leczeniu.
• Wskazana jest także systematyczna kontrola dermatologiczna w celu wykrycia wczesnych postaci nowotworów, a także regularna samokontrola skóry przez pacjenta.       

Bibliografia:

1. Osińska M., Rysiak E., (2017). Zmiany skórne w bielactwie nabytym – możliwości terapeutyczne. Artykuł naukowy dermatologia. Vol. 6 s 481- 486.

2. Putynkowska A., Czubek M. (2018) Etiopatogeneza, obraz kliniczny oraz współczesne możliwości terapeutyczne. Artykuł naukowy dermatologia. Vol. 7 Nr, 5 s 535- 539.

3. Kutwin M., Sysa-Jędrzejowska A., Woźniacka A.(2016) Bielactwo nabyte a choroby autoimmunologiczne, Przegląd Dermatologiczny. Vol. 5, nr 103, s. 400 - 404.

Aktualizacja: 2023-12-29